اثر چینه سرمایی بر صفات جوانه زنی بذر سه اکوتیپ فندق جنگلی (Corylus avellana L.)

جوانه ­زنی بذر فندق به­ دلیل پوستۀ سخت و دورۀ خواب با مشکلاتی روبه ­روست. تحقیق حاضر با هدف فائق آمدن بر این مشکلات برای بهبود صفات جوانه ­زنی انجام گرفت. به این منظور، بذرهای رسیدۀ سه اکوتیپ فندق شامل مناطق مَکِش (جنگل آق­اِولَر در تالش)، فندقلو (جنگل فندقلوی اردبیل) و مکیدی (جنگل ارسباران) در اوایل پاییز جمع‌آوری شد. سپس بذورِ با پوسته و بدون­ پوسته پس از لایه­ گذاری در ماسۀ­ مرطوب در یخچال (دمای 1 ± 5 درجۀ سانتی­گراد) به مدت 90 و120 روز ­نگهداری شد. نمونه­هایی نیز بدون لایه­گذاری (شاهد، یا بدون تیمار) منظور شد. سپس بذرها به اتاق (22-­20 درجۀ سانتی­ گراد) منتقل شدند و جوانه­ زنی­شان روزانه یادداشت شد. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. بیشترین میزان جوانه ­زنی (51/66 درصد)، سرعت جوانه­زنی (2/86 عدد در روز)، یکنواختی جوانه ­زنی (4/28 عدد در روز) و قدرت جوانه ­زنی بذر (45/33 درصد)، طول ریشه ­چه (11/55 سانتی­ متر)، طول ساقه­ چه (10/35 سانتی­ متر) و شاخص ­بنیه (112/84) به بذرهای بدون‌پوستۀ اکوتیپ مکش با چهار ماه چینه­ سرمایی تعلق داشت. بذرهای با پوستۀ هر سه اکوتیپ با دورۀ چینه ­سرمایی به ­ویژه 120 روز، از درصد جوانه­ زنی (حدود 40 درصد) و شاخص ­بنیۀ بذر (حدود 70) قابل قبولی برخوردار بودند. به ­طور کلی، در هر سه اکوتیپ فندق، بذرهای بدون‌پوسته نسبت به بذرهای باپوسته قابلیت بهتری برای جوانه ­زنی دارند. با وجود این، در­ صورت استفاده از بذرهای باپوسته برای تکثیر در نهالستان­ یا کاشت مستقیم بذر در عرصه ­های مخروبۀ جنگلی، بهتر است بذرها دورۀ سرمادهی (تا حد امکان 120 روز) را طی کنند.